Học nghề sau THCS - Từng bước thay đổi định kiến - Kỳ 1: Nghĩ khác, chọn khác

Gần đây, số lượng học sinh tốt nghiệp THCS lựa chọn học trung cấp nghề tại các trường cao đẳng trong tỉnh ngày càng tăng. Đây là thực tế đáng mừng, cho thấy những tín hiệu tích cực trong nhận thức của một bộ phận học sinh đối với việc phân luồng sau bậc THCS.

 Hiểu mình để chọn hướng đi

Ở tuổi 15 - 16, nhiều người trẻ đã biết rõ mình thích hợp với nghề gì, lực học đến đâu để có những lựa chọn khác với số đông.

Hai năm trước, Nguyễn Thanh Thúy (17 tuổi, ở xã Tây An, huyện Tây Sơn) đã quyết định sẽ học nghề sau khi tốt nghiệp THCS, dù đến cuối năm lớp 9, em có học lực khá với điểm trung bình môn 7,3. Thúy giải thích: “Em muốn mình nhanh chóng học nghề, ra trường sớm để có thể tìm kiếm việc làm phù hợp với năng lực. Chọn học trung cấp nghề ngay sau khi tốt nghiệp THCS, được miễn học phí, em sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian cho bản thân, khỏi tốn của bố mẹ một số tiền lớn”.

Lựa chọn ngày ấy của Thúy đã góp phần không nhỏ trong thay đổi “định kiến” chỉ những học trò nào có học lực quá kém thì mới không theo học lên THPT, không vào đại học. Thúy hiện đang là sinh viên năm cuối lớp Trung cấp Nghiệp vụ nhà hàng K14 (Khoa Du lịch và Dịch vụ, Trường CĐ Kỹ thuật Công nghệ Quy Nhơn). Em cũng đã “hiện thực hóa” được mong ước là sẽ tiết kiệm được một số tiền lớn cho bố mẹ. Đối với việc học hiện tại, Thúy chỉ đóng hơn 1 triệu đồng học phí học 6 môn văn hóa cho mỗi học kỳ. Mỗi tuần, ba mẹ sẽ cho Thúy 300 nghìn đồng để chi cho các sinh hoạt cơ bản. Đối với một gia đình thuần nông, các khoản chi phí này đều vừa sức.

Sinh viên lớp Trung cấp nghề Kỹ thuật chế biến món ăn (Trường CĐ Kỹ thuật Công nghệ Quy Nhơn) thực hành bài tập. Ảnh: N.M

Xác định sức học yếu, khó theo kịp chương trình học văn hóa phổ thông với các bạn cùng lứa, Nguyễn Quang Thuận (19 tuổi, ở xã Cát Minh, huyện Phù Cát) cũng quyết định đi học nghề khi hết bậc THCS. Ngày đó, Thuận chọn học nghề tại các cơ sở sản xuất nhỏ. Trong một năm rưỡi, Thuận chuyển từ học nghề làm bảng hiệu quảng cáo, đèn led sang nghề hàn. Nhưng rồi, cảm thấy cần phải học nghề một cách bài bản hơn, Thuận xin phép gia đình quay lại học nghề. Tự lên mạng tìm hiểu, em đã liên lạc với bộ phận Công tác Học sinh - Sinh viên của Trường CĐ Kỹ thuật Công nghệ Quy Nhơn, đăng ký học Trung cấp nghề Hàn.

Đã là sinh viên năm nhất lớp Trung cấp Hàn K15 (Khoa Cơ khí) từ tháng 9.2021, nhưng do tác động của đại dịch Covid-19, đến học kỳ II, Thuận mới chính thức tựu trường. Em nhận thấy điểm khác biệt đầu tiên giữa học nghề tại cơ sở sản xuất bên ngoài với tại trường là trang thiết bị tiên tiến, đa dạng hơn.

“Em cũng quay trở lại với việc học văn hóa 4 môn. Do các bạn khác cũng có lực học bằng mình hoặc nhỉnh hơn đôi chút nên thầy cô có cách truyền đạt phù hợp, dễ tiếp thu hơn. Môi trường học tập với nhiều hoạt động phong trào cũng lôi cuốn tụi em. Em tiếc vì nếu biết sớm hơn, em đã đăng ký học từ khi vừa hoàn thành cấp 2”, Thuận bộc bạch.

Giảng viên khoa Cơ khí hướng dẫn sinh viên Trung cấp nghề Hàn (Trường CĐ Kỹ thuật Công nghệ Quy Nhơn) thực hành tại xưởng. Ảnh: N.M

Lối đi nào cũng cần kiên định, nỗ lực

Dù không được miễn học phí học nghề, Nguyễn Hoàng Lưu (18 tuổi, ở xã Tây Vinh, huyện Tây Sơn) cũng quyết định chọn học nghề khi học xong lớp 10 vì “đã xác định được nghề nghiệp mơ ước”. Lưu nhận ra mình đặc biệt yêu thích công việc nấu ra các món ngon, nên đăng ký học nghề Kỹ thuật chế biến món ăn tại Trường CĐ Kỹ thuật Công nghệ Quy Nhơn.

“Thay vì học hết bậc THPT, em muốn học nghề rồi kết hợp với học văn hóa, thời gian học sẽ được rút ngắn lại. Hai năm đi học trung cấp nghề, em chưa bao giờ hối hận về sự lựa chọn này. Em được tiếp thêm sức mạnh khi có ba mẹ ủng hộ, bạn bè cũng động viên”, Lưu chia sẻ.

Chị Nguyễn Thị Thảo, mẹ của Lưu, kể: “Anh em của tôi đang sống ở TP Hồ Chí Minh, có con học đại học y, đại học kỹ thuật, khi nghe tin Lưu chuyển sang học nghề sau khi học hết lớp 10, đã gọi về hỏi thăm, đặt câu hỏi vì sao không động viên cháu ráng hai năm nữa rồi thi đại học hoặc cao đẳng. Tôi trả lời rằng tôi không ép con. Con đã tìm được nghề nghiệp mà con đam mê, mạnh dạn thuyết phục mình, thì mình động viên, ủng hộ con. Tôi thường xuyên nhắc nhở con: Đã chọn là phải học đến nơi đến chốn, không đứng núi này trông núi nọ. Đồng lương công nhân gỗ của hai vợ chồng tôi vẫn đủ sức lo được việc học nghề của con”.

Ở năm cuối hệ trung cấp, cả Lưu và Thúy đều xác định sẽ tiếp tục học liên thông lên hệ cao đẳng. Để chuẩn bị cho bước đi tiếp theo này, cũng là thể hiện trách nhiệm với bản thân và gia đình, cả hai em đã chọn đi làm thêm để tích lũy tiền. Quá trình đi làm thêm cũng giúp các em tăng kỹ năng giao tiếp, có nhiều trải nghiệm quý giá.

Cao Minh Trí, 21 tuổi, cựu sinh viên Trung cấp nghề Điện công nghiệp (khoa Điện, Trường CĐ Kỹ thuật Công nghệ Quy Nhơn) cũng đã chọn liên thông lên cao đẳng. Đây là giai đoạn Trí trang bị thêm các kiến thức, kỹ năng nâng cao so với hệ trung cấp để vững vàng hơn khi chính thức bước chân vào thị trường lao động.

Khi kỹ năng nghề, kiến thức nền tảng tăng lên, cơ hội việc làm và mức thu nhập sau ra trường cũng sẽ được nâng lên. Đây là lý do “hậu” bậc học trung cấp, một bộ phận học sinh chọn học liên thông lên cao đẳng thay vì chọn tham gia ngay vào thị trường lao động.